dorfman
stM.
nur im Sg. (Pl. dorfliut, dorfliute).
‘Dorfbewohner, Bauer’
man schrîbit von eime dorfmanne, der hate gesniten in der erne daz her mude
was HvFritzlHl
206,34;
vnd wer der ist, er sig dorfman oder usserthalb dem dorf gesessen, er si man
oder frow WeistGr
1,7
(a. 1338);
die pauren pissen in den speck, / das in der treck / über die packen ran, /
davon manigem dorffman / sein maul und der part / überal schmalzig ward
MeierBetz
154;
ein dorfman [soll Kleider tragen] nach gewonheit
der dorflaͤut RechtssA
K47,17;
Neidh
WL 32:6,4
dorfmarc
stN.
Recht des Dorfherren aus dem Teilbesitz an der Dorfgemarkung:
vnd haben ze svnderlichen genaden ir lazzen daz dorfmarch, daz ovz dem selben
weingarten vns an horet UrkCorp (WMU)
1096,6;
urnas vini quatuor de curia, quam [...] colit i.
[...], que iure quod dorfmarch dicitur nos contingebant
DRW
2,1055
(Tirol; a. 1288)
dorfmarke
stF.
‘Dorfgemarkung’ (die zu einem Dorf gehörende Flur):
von den eigennen guͤtern, [...], ligenden in
den dorffmarchen oder selben doͤrffern UrkBern
3,503
(a. 1291);
dy vor genanden dorfe sollen [...] vor bringen allen
ufflofft vnd gezcoge, dy in den dorffen vnd dorfmarken geschyt WeistGr
3,324
(14. Jh.).
–
‘Gesamtheit der Gemeindebürger’ (Kollektivbildung in Anlehnung an
lant unde liute):
wir, dú dorfmark und gebursami von Arch, [...],
fúrjehen und tuͦn kunt UrkBern
6,808
(a. 1343)
dorfmeister
stM.
‘Dorfrichter’ in österr. Urk. (vgl. UrbSteierm ,
Einl., S. LXXXIIIff.):
item Rudel dorfmaister et fistulator de huba tantum ut Ulricus
UrbSteierm
179;
Gestnich: 23 vinee cum totidem mansis, dorfmaister preterea habet 1 mansum et
claviger unum mansum ebd.
7
u.ö.
– als Bestandteil von Personennamen:
Ott der Dorfmeister UrkCorp (WMU)
2127,16
dorfmeisterinne
stF.
‘Frau des Dorfmeisters’
der dorfmeisterinne hof giltet 5 pfunt UrbTirol
24
dorfmenige
stF.
‘Dorfgemeinde’
daz der niht stiwern solt mit der dorfmenege ze Mvͤndreiching
UrkCorp (WMU)
2122,28;
die ersten lere gebent die vorster, daz der walt widerkome, daz man ieder
dorfmenige beweise, wa si ir vihe treiben sullen, bei sehtzig hallern NüP
174
dorfrëht
stN.
‘Dorfrecht’ (herrschaftliches Recht in einem Dorf):
niechein ûzwendic man en ist ouch phlichtig in deme dorfe zu antwurtene nâh
irme sunderlîchen dorfrechte, mêr nâh gemeineme lantrechte SSp(W)
3:79,2;
diz aigen ist der maierhof mit allen sinen rethen vnd daz dorfreth mit allen
sinen rethen UrkCorp (WMU)
247,44;
do ich durch got [...] hete gemachet vnd gegeben
[...] vnser vrowen vnd dem devtschen orden datz
Mezzingen das dorfreht ebd.
462,10.
1363,4
dorfrihtære
stM.
‘Dorfrichter’
und sol auch denne der selbe dorfrihter im [dem
Landrichter] die selb schedilichen læut antwuͦrten
MGHConst
5:321,9
(a. 1316)
dorfrüechel
stM.
‘Bauernlümmel’
mich verdringent aber geiler sprenzelære [La. dorf
rúchel
] viere Neidh
WL15:3,3
dorfschaft
stF.
‘Dorfgemeinde’
komt abir der flut vnd pricht den tam, vnd ladet man mit geruft dorzu, di
dorfschaft, di bei dem tam gesezzen sein StRPrag
149
dorfsmit
stM.
‘Dorfschmied’
auch sall er weren kolenbornen, ane eyme dorffsmydt, der sall sye bornen in
siner marg vnd vnder erden vnd ane schaden vnd nit mee, dan das er sinen nachburen
damit gesmyede WeistGr
1,499
(a. 1338).
6,397
(a. 1338)
dorfspël (?)
stN.
‘(im Dorf umlaufende, frei erfundene) Erzählung’ (vgl. Felder,
Krone, S. 481):
frauwe vnd auentùre / wande sie licht by dem fùwre / ader haben
[zu haven, Kochtopf (?)] fùr ein
dorffspiel / zü winder seyten, wann ir kele / vnd jre zungen sint vil gezale / vnd
prùfent dick gelechters schale Krone
17433
dorfsprenzel
stM.
‘eitler Bauer, Dorfgeck’
die geilen dorefsprenzel, / die dâ wâren in dem geu / alle voretenzel, / der
vüert iegeslîcher nû ein îsenîn gewant / in die herevart, / dâ der vürste hin
gebiutet Neidh
WL 28:8,5
dorfstadel
stM.
‘Dorfstätte’
daz dorfstadil zu Getoͤren, daz ettewanne ein gebuwet dorf was
UrkErf
2,238
(a. 1348)
dorfstat
stF.
‘Dorf, Dorfstatt’ (Fläche, auf der das Dorf steht):
chum mîn wine! geng an den akker, wonen bî den dorfsteten
TrudHL
122,27;
wir sulin wonen in den torfsteten ebd.
123,33;
vnserr lieben gnedigen herren [...] vns gelazzen
habent ir aygen vnd ir guͤt ze der Weyssenkirchen, vnd all die dorfstet, die
sie da ze reht schuͤllen haben UrkHohenz
3,173
(a. 1348)
dorftocke
swF.
‘herausgeputztes Bauernmädchen’ (pejorativ):
si [die Bauern] gunden frölich schocken / vor den
dorffdocken; / die ers man in ser wacken sach MeierBetz
289
dorftumbec
Adj.
‘ungehobelt’, hier subst.
‘Dorftrottel’
mit hosen und hüeten manigerleie / hebt sich der Affentaler reie, / den manic
tuomherre und stolz schuolêre / mit dorftummingen ungerne verbêre Renner
16500
dorfvolc
stM.
‘Bauernvolk’
der dorfman [La. daz dorfvolc
] ist niht
wol beriht, / kan der pfaffe des glouben [das Credo] niht
Freid
70,20
dorfvride
M.
1
‘ländliches Gericht’
2 durch Einfriedung oder Dorffrieden geschützter Bereich
1
‘ländliches Gericht’
insuper iudicium, quod dicitur dorffride, coram sculteto abbatis uel conventus
agi debent UrkHess(B)
2,635
(a. 1304)
2
durch Einfriedung oder Dorffrieden geschützter Bereich:
aber der dorffride des selben dorffs vacht an bi Burgkarts des ussrosten huse,
und gât untz ze dem tor ze Schoͤnenbuͤl UrkBern
3,504
(a. 1291)
dorfwërc
stN.
‘Ware von minderer Qualität’ (die nicht den Anforderungen der
Innung entspricht):
das synt di saczungen der wollenwebere: [...] keyn
man sol machen dorffwerk adir czu stewrunge dor czu tun by eyme schocke
UrkSchles
8,125
(14. Jh.)
|